การสอนลูกนอนเอง ตอนที่ 2

-ลูกหลับกลางวันสั้น แค่ครึ่งชั่วโมง

-ต้องอุ้มนอน วางเป็นร้อง

-นอนกลางวันได้เองแต่กลางคืนต้องกล่อมนอน หรือกลับกัน

-ตื่นทุกๆสองชั่วโมงเพื่อกินนม แต่กินนิดเดียวก็หลับ

-นอนดึกกล่อมนานกว่าจะหลับ

คุ้นๆไหมคะ? ปัญหาข้างต้นจริงๆแล้วมีที่มา การฝึกเด็กให้นอนเองให้สำเร็จเราควรจะทำความเข้าใจลักษะณะการนอนของเด็กเสียก่อน

1. วงจรการหลับ ประกอบไปด้วยการหลับไม่ลึก(ครึ่งหลับครึ่งตื่น) ไปจนถึงหลับลึกแล้วกลับมาครึ่งหลับครึ่งตื่นอีกครั้งวนเวียนไปแบบนี้หลายๆรอบจนเช้า สำหรับผู้ใหญ่ในวงจรนึงจะยาวประมาณ 90นาที แต่ในเด็กจะยาวปประมาณ 30-50นาทีเท่านั้น นี่คือเหตุผลที่ทำให้เด็กตื่นบ่อยๆหรือหลับกลางวันแค่ครึ่งชั่วโมง เพราะว่าพอจบวงจรนึงแล้วในช่วงรอยต่อจากครึ่งหลับครึ่งตื่นแทนที่จะต่อไปหลับลึกแต่เด็กกลับกลายเป็นตื่นขึ้นมาเลยและกลับไปหลับต่อไม่ได้หรือได้แต่ใช้ความพยายามมากกว่าผู้ใหญ่(ทำไมนั้นเราจะอธิบายในข้อสอง) สำหรับเราๆผู้ใหญ่ก็ตื่นเหมือนกันแต่ส่วนใหญ่เราจะไม่รู้ตัวและกลับไปหลับลึกต่อทันที เราอาจจะแค่ขยับหมอนพลิกตัวอะไรแบบนั้นไม่ได้ตื่นเต็มที่

2. การหลับเป็นทักษะ! สำหรับเราๆผู้ใหญ่ เราล้มตัวลงนอนหลับตาสักพักเราก็จะหลับไปเองอาจจะฟังดูง่ายไม่ต้องพยายามอะไร แต่รู้ไหมคะว่าการทำให้ตัวเองหลับเป็นทักษะที่ต้องเรียนรู้ สำหรับเด็กทารกที่ไม่รู้ว่าหลับยังไงเค้าจะต้องการตัวช่วยทุกครั้งที่หลับ เช่นจุกหลอก ดูดนมแม่ หรือแกว่งให้หลับ การพึ่งพาตัวช่วยให้หลับนี้ไม่ใช่แค่จากก่อนนอนเท่านั้นแต่รวมไปถึงเวลาเค้าตื่นมาระหว่างวงจรการหลับในกลางดึกแต่ละครั้งด้วย คนเราแต่ละคนจะมีวิธีการทำให้ตัวเองหลับแตกต่างกัน บางคนต้องมีทีวีเปิดไว้ บางคนต้องเขย่าขา บางคนต้องกัดผ้าห่ม(มีจริงๆนะแบบนี้ฮาๆ) สำหรับทารกตัวอย่างก็จะมี ดูดนิ้ว ส่ายหัวไปมา เกาที่นอน เป็นต้น การหัดเด็กให้นอนก็คือการบังคับให้เด็กเรียนทักษะนี้ในเวลาอันสั้น โดยการกำจัดตัวช่วยแล้วให้เค้าหาทางเรียนรู้เอง

ถามว่าถ้าไม่บังคับให้นอนเองแล้วเค้าจะเรียนทักษะนี้เองไหมตามธรรมชาติ? ตอบว่าเค้าจะเรียนเองค่ะเมื่อไหร่นั้นตอบยาก บางคนนอนเป็นเองตั้งแต่เกิด บางคนหกเดือน เคยเห็นเด็กขวบครึ่งที่ยังตื่นมาเข้าเต้าอยู่เลยเพราะฉะนั้นจะนอนเป็นเองเมื่อไหร่นั้นเราให้คำตอบไม่ได้ค่ะ ขึ้นอยู่กับเด็ก เด็กหกเดือนขึ้นไปไม่จำเป็นต้องกินมื้อดึกนะคะ สามารถนอน12ชั่วโมงยาวได้เลย แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นขึ้นอยู่กับว่าได้กินอิ่มหรือเปล่าช่วงกลางวัน

3. การนอนกลางวันและกลางคืนต่างกันอย่างสิ้นเชิง สมองที่ใช้สั่งการนอนหลับกลางวันและกลางคืนนั้นมาจากคนละส่วนกัน จะเห็นได้ว่าเด็กบางคนนอนกลางวันง่ายแต่กลางคืนนอนยากหรือกลับกัน ถามว่าแล้วมันมีผลยังไงกับเรา? มีแน่นอนตรงที่ว่าถ้าวางแผนหัดลูกนอนเองเราต้องหัดทั้งเวลากลางคืนและกลางวันแยกกัน หรือหัดช่วงกลางคืนอย่างเดียวก็ได้แล้วแต่สะดวก (แต่ไม่ควรหัดพร้อมกันนะคะไว้จะอธิบายในตอนอื่นว่าทำไมหัดพร้อมกันไม่ดี) เพราะไม่ใช่ว่าหัดกลางคืนแล้วกลางวันจะนอนเองได้ คล้ายๆกับขับรถกับขับเครื่องบินอ่ะค่ะ ไม่ใช่ว่าขับเครื่องบินเป็นแล้วจะขับรถเป็น ทำนองนั้น การหัดกลางวันและกลางคืนคล้ายกันแต่ต่างกัน ฮาๆ เอาทีละอย่างละกันเนอะ เดี๊ยวจะงง ช่วงตอนแรกๆเราจะเจาะลึกแค่ช่วงกลางคืนนะคะ เพราะคาดว่าเป็นส่วนที่พ่อแม่มีปัญหาด้วยมากที่สุด

4. ยิ่งนอนมากยิ่งนอนง่าย คนบางคนอาจจะเคยมีคนบอกว่าให้นอนกลางวันน้อยๆแล้วกลางคืนจะได้นอนง่าย ฟังสมเหตุสมผลใช่ไหมคะ แต่จริงๆแล้วผิดค่ะ ตรงกันข้ามเลย ความจริงคือถ้าเด็กง่วงเพราะนอนไม่พอจะทำให้หลับยากมากขึ้นกว่าเดิม และเมื่อหลับได้แล้วก็นอนแบบไม่สนิท เพราะร่างกายเราจะผลิตฮอร์โมนออกมาสู้ความง่วง สังเกตุได้ว่าถ้าเราง่วงๆแล้วฝืนไม่ยอมนอนไปซักพักเราจะมีแรงฮึดขึ้นมาใหม่ทำให้ตาค้าง แล้วไม่ง่วงนอนอีกต่อไป (ช่วงอ่านหนังสือสอบจะเป็นบ่อยมาก ฮ่าๆ) ไอ้ฮอร์โมนนี้คล้ายๆกับการกินกาแฟล่ะค่ะ จริงๆหลั่งออกมาเพราะความหวังดี แต่บางทีก็ให้ผลเสียกับเรา เพราะฉะนั้นวิธีที่ดีที่สุดคือหลีกเลี่ยงการนอนไม่พอ นอนน้อย ง่วงเรื้อรัง (Overtired จริงๆแล้วเราไม่รู้แปลเป็นไทยว่าอะไร) แล้วเราจะรู้ได้ยังไงว่าลูกนอนไม่พอและง่วงเรื้อรัง? เด็กบางคนเก่งค่ะ พยายามหลบซ่อนความง่วงของตัวเองแนบเนียนมากเพื่อที่จะได้อยู่ดูหนังดึกหรือเล่นกับพ่อแม่นานอีกหน่อย วิธีดูนะคะ สำหรับเด็กเล็กจะง่ายกว่า จะมีอาการอย่างใดอย่างหนึ่งตามนี้ค่ะ งอแง ตาแดง อยู่ไม่สุกดูไฮเปอร์เล่นเองอะไรเองไม่ได้ต้องคอยให้อุ้มพาเดิน สำหรับเด็กโต(ประมาณขวบนึงขึ้นไป) วิธีสังเกตุง่ายที่สุดคือหลับทุกครั้งที่ขึ้นนั่งบนรถ ถ้านั่งบนรถได้เกินครึ่งชั่วโมงแล้วไม่หลับ(แบบไม่มีคนชวนคุยหรือของเล่นนะคะ นั่งเฉยๆดูนกดูไม้ไป) แล้วไม่หลับแสดงว่าเด็กนอนพอ กรณีใกล้เวลานอนกลางวันไม่นับนะคะ เอาช่วงที่กลางๆไม่ใกล้เวลานอนกลางวันหรือกลางคืนมากเกินไป

ทำยังไงถ้าลูกง่วงเรื้อรัง? ง่ายมากค่ะ ให้นอนเยอะขึ้น ฮาาา ส่วนใหญ่ให้เข้านอนเร็วกว่าเดิมชั่วโมงนึงสักสามสี่วันก็จะแก้ปัญหานี้ได้ คำถามต่อมาคือแล้วถ้าให้นอนเร็วกว่าเดิมแล้วไม่ตื่นเร็วกว่าเดิม? ถ้าเด็กนอนเองเป็น นอนแยกห้องคำตอบคือไม่ค่ะ เค้าจะตื่นเวลาปกติ ผลก็คือได้นอนเพิ่มจากปกติชั่วโมงนึง สำหรับเรานี่คือข้อดีของเด็กที่นอนเองเป็น และแยกห้องนอน เพราะว่ามันไม่มีสิ่งเร้ากระตุ้นให้ตื่น เด็กที่นอนกับพ่อแม่ส่วนใหญ่จะนอนน้อยเพราะว่ามันสนุกนี่คะ นอนทำไม ตื่นมาเล่นกะพ่อแม่ดีกว่า นอนคนเดียวในห้องมันน่าเบื่อสำหรับเด็ก เบื่อแล้วเค้าทำยังไง? ก็กลับไปนอนต่อไงคะ ในทางกลับกัน ถ้าเราเอาเข้านอนดึกขึ้นแล้วเด็กจะนอนตื่นสายขึ้นไหม? คำตอบคือไม่ค่ะ นอนดึกส่วนใหญ่จะส่งผลให้ตื่นเช้าเท่าเดิม(หรือเช้ากว่าเดิม) และชั่วโมงรวมในการนอนน้อยลง อันนี้สำหรับการนอนดึกชั่วคราวนะคะ(อย่างเช่นนอนดึกเพราะไปงานวันเกิดญาติไรงี้) ไม่นับบ้านที่นอนดึกตลอดทุกๆวันเพราะกรณีนั้นสุดท้ายเด็กก็จะนอนตื่นสายเอง แต่เวลานอนรวมก็ยังน้อยอยู่เพราะเด็กจะนอนดึกมากขึ้นทุกวัน สำหรับเรานะคะ เวลาเข้านอนและเวลาตื่นควรจะมีอย่างน้อยๆ10.5-11ชั่วโมง อย่างบ้านเราดีแลนเข้านอน 7:30 ตื่นราวๆ 6:30 เกือบทุกวัน

สิ่งที่เห็นบ่อยที่อยากจะเน้นก็คือความเชื่อที่ว่าถ้าเด็กง่วงก็จะนอนเอง ไม่ต้องไปทำให้เค้านอน อันนี้ไม่จริงค่ะ ถ้าเด็กง่วงแล้วนอนเอง แล้วได้ชั่วโมงการนอนตามที่ให้ไว้ข้างล่างนี้ก็อาจจะไม่มีปัญหา แต่ถ้าต่ำกว่ามาก ก็น่าจะเข้าข่ายง่วงเรื้อรัง ถ้าเด็กง่วงมากๆและหลับกลางอากาศบ่อยๆนั่นคือง่วงเกินไปแล้ว เด็กเล็กๆตื่นได้ไม่นานค่ะ ถ้านานเกินไปอาจจะทำให้ง่วงเกินไปแล้วทำให้หลับยาก ตัวอย่างดีแลนนะคะ ตอน 4 เดือนตื่นได้มาก สุด 2 ชั่วโมง ตอนนี้ 7 เดือน ตื่นได้มากสุด 2.5 ชั่วโมง ถ้าเอาเข้านอนกลางวันช้า ตื่นนานกว่านี้เค้าจะง่วงเกินไป แล้วรับประกันได้เลยค่ะ ว่าถ้าหลับแล้วจะตื่นเร็วและงอแงหลังตื่น

ถ้ามันยากที่จะสังเกตุพฤติกรรมว่าลูกเรานอนพอไหม ก็ดูเทียบที่ตารางนี้ได้ค่ะ เป็นมาตรฐานชั่วโมงการนอนของเด็ก ตัวเลขนี่รวมนอนกลางวันและกลางคืนนะคะ ถ้าเด็กนอนน้อยกว่าในตารางมาก (1-2 ชั่วโมง) ก็น่าจะเดาได้ล่ะค่ะ ว่านอนน้อยเกินไป (credit: http://parenting.stackexchange.com/questions/2213/how-much-sleep-does-my-infant-really-need)

ตอนต่อไปจะมาเตรียมความพร้อมนะคะ ตอบคำถามว่าการหัดนอนควรเริ่มเมื่อไหร่ และเช็คดูว่าเราพร้อมที่จะเริ่มไหมต้องเตรียมตัวยังไงบ้าง